Прафсаюзы Беларусі ў выгнанні — барацьба працягваецца, нягледзячы на жалезную хватку рэжыму
- Salidarnast Belarus
- 1 day ago
- 3 min read
На фоне вайны ва Украіне ўзмацніліся рэпрэсіі ў Беларусі. Прафсаюзныя актывісты апынуліся ў цэнтры пераследу. Многія былі арыштаваныя, іншыя вымушаны працягваць сваю дзейнасць у выгнанні. Але нават праз чатыры гады пасля забароны ўсіх прафсаюзных арганізацый, рашучасць змяніць апошнюю дыктатуру Еўропы застаецца такой жа моцнай.
Ад Мінска да Брэмена
На трэцім паверсе офіснага будынка ў старадаўнім ганзейскім горадзе Брэмене ранняя раніца канца сакавіка. Варыцца кава, тэлефонны званок, калегі размаўляюць. З выгляду — звычайнае працоўнае месца. Але дзейнасць, якая тут вядзецца, сапраўды ўнікальная. З 2022 года гэтыя тры офісныя пакоі сталі базай для адных з найбольш выбітных прафсаюзных актывістаў Беларусі. Адсюль яны працуюць над вызваленнем сваіх сяброў і калегаў, займаюцца міжнародным адвакатыўным уплывам і прафсаюзнай адукацыяй. Іх дзейнасць падтрымліваецца, у прыватнасці, арганізацыяй Union to Union.
— Шмат людзей дагэтуль не ведае, што адбываецца ў Беларусі. Мы павінны распаўсюджваць інфармацыю, каб людзі зразумелі: вольных прафсаюзаў больш няма. Увогуле няма ніводнай незалежнай арганізацыі, — кажа Марыя Тарадзецкая, былая намесніца старшыні Свабоднага прафсаюза Беларускага (СПБ).
Пераслед і выгнанне
Мінула ўжо чатыры гады з таго часу, як у Беларусі пачаліся масавыя арышты прафсаюзных дзеячоў. Сама Марыя знаходзілася ў Берліне, дзе вучылася на магістратуры, калі яе калегаў у Мінску арыштавалі. Неўзабаве пасля гэтага ўсе прафсаюзныя арганізацыі ў краіне былі забаронены. Вяртанне стала немагчымым.
Адзін за адным яе калегі змаглі выбрацца ў Германію, дзе яны стварылі арганізацыю Salidarnast — яна працягвае важную працу, якую раней вёў Беларускі кангрэс дэмакратычных прафсаюзаў (БКДП).
Salidarnast змагаецца за вызваленне прафсаюзных калегаў і іншых палітвязняў у Беларусі. У самой Беларусі іх праца сістэматычна тармозіцца — асабліва з дапамогай так званых «жоўтых прафсаюзаў», арганізацый, цесна звязаных з інтарэсамі рэжыму.
— Калі гаворка ідзе пра абарону правоў працоўных у Беларусі, мы вярнуліся на ўзровень 1990-х гадоў. Афіцыйныя прафсаюзы — гэта толькі дэкарацыя. Яны працуюць як працяг рукі рэжыму і распаўсюджваюць дзяржаўную прапаганду. Фактычна яны прадстаўляюць інтарэсы працадаўцаў, а не работнікаў, — кажа Марыя Тарадзецкая.
Супраціў працягваецца
У выгнанні Salidarnast здолела аб’яднаць і мабілізаваць беларускі прафсаюзны рух, а таксама забяспечыць прысутнасць парушэнняў у Беларусі на міжнародным парадку дня. У 2023 годзе яны паспрыялі таму, што Міжнародная арганізацыя працы (МАП) прыняла гістарычнае рашэнне ўжыць артыкул 33 у дачыненні да Беларусі за грубыя парушэнні правоў прафсаюзаў. Іх мэта заўсёды — вызваленне палітычных зняволеных, многія з якіх асуджаныя на нечалавечыя тэрміны — 12 гадоў і больш.
Дылема выгнання
Весці дзейнасць у выгнанні — няпростая задача для беларускіх актывістаў. Многія бачаць у выгнанні неабходную прастору для вольнай дзейнасці і міжнароднай мабілізацыі. Іншыя сцвярджаюць, што сапраўдныя змены могуць адбывацца толькі знутры краіны — нягледзячы на велізарныя рызыкі.
Святлана Ціханоўская, лідарка беларускай апазіцыі і адна з найбольш выбітных асоб у дэмакратычным руху, разважае пра гэтую дылему ў дакументальным фільме «Прэзідэнтка ў выгнанні». Яна гаворыць пра ўнутраны канфлікт — быць лідаркай у выгнанні, далёка ад народу, якога ты прадстаўляеш, і разумець, што адкрытая дзейнасць у самой Беларусі немагчымая без рызыкі трапіць у турму або яшчэ горш. Адно відавочна: нават праца ў выгнанні патрабуе ахвяр.
— Усё маё маёмасць канфіскавана, і супраць мяне ўзбуджаная справа паводле артыкула, які часта выкарыстоўваецца для крыміналізацыі мірных пратэстаў, нібыта за парушэнні грамадскага парадку. Але найгорш — гэта тое, што мая дачка не можа бачыцца з бацькам, — кажа Марыя Тарадзецкая.
Прапаганда, пагрозы — і гумар
У іншым пакоі бременскага офіса некалькі калег Марыі ствараюць кантэнт для сацсетак арганізацыі. Акрамя інфармавання міжнароднай аўдыторыі пра сітуацыю ў Беларусі, Salidarnast таксама спрабуе супрацьстаяць масіраванай прапагандзе ўнутры краіны. Гэта складаная праца, асабліва калі нават звычайны «лайк» можа быць небяспечным.
— У любы момант цябе могуць спыніць супрацоўнікі КДБ, прымусіць паказаць, якія ў цябе праграмы і што ты лайкаў або каментаваў у сацсетках. Але мы ведаем, што ўсё роўна можам дасягнуць шырокай аўдыторыі, — кажа мужчына, які папрасіў не называць яго імя з-за страху за сваякоў, што засталіся ў Беларусі.
Ён паказвае адно з прапагандысцкіх відэа рэжыму, якое выклікае асацыяцыі з Паўночнай Карэяй. Усе прысутныя смяюцца з недарэчнага тэксту, які на шведскай гучыць прыкладна як «наш бацька — проста цуд», у выкананні вайсковага аркестра. Лукашэнка можа кіраваць краінай жалезнай рукой, але ён не кантралюе ні гумар, ні волю да зменаў у прафсаюзных актывістаў Salidarnast.
Тэкст: Malin Fagerberg Wikström
Крыніца: uniontounion.org
Comments