Калектыўныя дагаворы многіх прадпрыемстваў прама ўказваюць, што яго палажэнні распаўсюджваюцца на членаў прафсаюза, ад імя якога ён заключаўся, а таксама на работнікаў, ад імя якіх калектыўны дагавор не заключаны, пры ўмове іх уступлення ў прафсаюз. Ці з'яўляецца гэта дыскрымінацыяй у сферы працоўных адносін?
Прапаную разгледзець гэтае пытанне на канкрэтным прыкладзе.
На буйным беларускім прадпрыемстве наймальнік выплаціў работнікам прафесійную прэмію, аднак не ўключыў у кола асоб, якія прэміруюцца, работнікаў, якія не з'яўляюцца членамі дзеючага на прадпрыемстве прафсаюза. Калектыўны дагавор прадпрыемства якраз утрымлівае прамое прадпісанне аб тым, што прэмія не выплачваецца работнікам, якія не знаходзяцца ў прафсаюзе.
Падобная выбарчая норма не з'яўляецца адвольнай, паколькі артыкул 365 Працоўнага кодэкса прама прадугледжвае, што калектыўны дагавор распаўсюджваецца на наймальніка і работнікаў, ад імя якіх ён заключаны.
Частка 2 дадзенага артыкула паказвае, што палажэнні калектыўнай дамовы аб працоўным часе і часе адпачынку, рэгуляванні ўнутранага працоўнага распарадку, нормах працы, формах, сістэмах, памерах аплаты працы, тэрмінах выплаты і парадку індэксацыі заработнай платы, ахове працы, гарантыях і кампенсацыях, якія прадстаўляюцца ў адпаведнасці з заканадаўствам, прымяняюцца ў адносінах да ўсіх работнікаў арганізацыі.
Дзеянне іншых палажэнняў калектыўнага дагавора распаўсюджваецца на работнікаў, ад імя якіх ён не заключаўся, пры ўмове, што яны выкажуць згоду на гэта ў пісьмовай форме, калі іншыя парадак і ўмовы распаўсюджвання дзеяння такіх палажэнняў калектыўнага дагавора на ўказаных работнікаў не вызначаны калектыўным дагаворам.
Здавалася б, адміністрацыя прадпрыемства не выйшла за рамкі патрабаванняў працоўнага заканадаўства, склаўшы калектыўную дамову якраз з патрабаваннямі артыкула 365 Працоўнага кодэкса.
Аднак прафсаюз, які абавязаны абараняць інтарэсы працаўнікоў, павінен паглядзець на сітуацыю пад іншым вуглом.
Згодна з артыкулам 14 Працоўнага кодэкса любая дыскрымінацыя ў сферы працоўных адносін, у тым ліку і ў залежнасці ад удзелу або няўдзелу ў прафсаюзах, забаронена, а дыскрымінацыйныя ўмовы калектыўных дагавораў з'яўляюцца несапраўднымі.
Як бачым, у наяўнасці відавочная супярэчнасць норм заканадаўства аб працы роўнай юрыдычнай сілы. Такім чынам, трэба звярнуцца да артыкула 7 Працоўнага кодэкса аб крыніцах прававога рэгулявання працоўных адносін, дзе прама ўказана, што ў выпадку супярэчнасці норм заканадаўства аб працы роўнай юрыдычнай сілы прымяняецца норма, якая змяшчае больш ільготныя ўмовы для работнікаў.
Ці ведаюць пра гэта прававыя інспектары дзейнага на прадпрыемстве прафсаюза? Упэўнены ведаюць. Ведаюць яны і аб артыкуле 4 Закона "Аб прафесійных саюзах", які таксама змяшчае прамую забарону на дыскрымінацыю грамадзян па прыкмеце прыналежнасці ці не прыналежнасці да прафсаюзаў.
Вы можаце звярнуцца да нас за дапамогай. Калі ў Вас ёсць канкрэтная сітуацыя і вы не знайшлі тут адказу - вось спасылка на наш чат-бот, дзе вы атрымаеце індывідуальную кансультацыю.
Леанід СУДАЛЕНКА, юрыст Salidarnast e.V. з дваццацігадовым досведам у пытаннях абароны правоў працоўных Беларусі. Былы прававы інспектар дэмакратычнага прафсаюза РЭП, сябра праваабарончага цэнтру “Вясна”, лаўрэат міжнародных праваабарончых прэмій.
Read this text in рус